مازندران

مطالعات باستان شناسی در غارهای کمربند و هوتو در بهشهر ، زیست انسانی در مازندران را  به  حدود ۹۵۰۰ پیش از  میلاد می رساند . مازندران کنونی  بخشی از سرزمین  گسترده تری است  که در متون  تاریخ از آن با نام   ‹‹فراشوراگر›› و ‹‹پتیسخوارگر›› یاد کرده اند.

مطالعات باستان شناسی در غارهای کمربند و هوتو در بهشهر ، زیست انسانی در مازندران را  به  حدود ۹۵۰۰ پیش از  میلاد می رساند . مازندران کنونی  بخشی از سرزمین  گسترده تری است  که در متون  تاریخ از آن با نام   ‹‹فراشوراگر›› و ‹‹پتیسخوارگر›› یاد کرده اند. محققان ، مازندران و گیلان را به سبب همجواری و نیز به سبب اوضاع طبیعی و جغرافیایی مشابه ، عموماً با هم نام می برند و همه مناطقی که در جنوب دریای مازندران و میان آذربایجان و خراسان قرار دارند را یک ناحیه می دانند. از این حدود در زمان هخامنشیان در کتیبه بیستون نام ‹‹ پتشواریش ››ضبط شده است. طبری ها و مردم تیره های ساکن این ناحیه همواره به عنوان بهترین تیر اندازان ، کمان داران ، فلاخن اندازان ، شمشیرزنان و زوبین اندازان در جنگ های شاهان هخامنشی با دولت های دیگر معرفی می شوند. استرابن جغرافیا نویس یونانی این محدوده را به صورت ‹‹ پرخواترس ›› نام می برد. طبری ها (وسایر تیره ها ) در جنگ داریوش سوم با اسکندر مقدونی در‹‹ گوگمل ›› حضور چشمگیری داشتند و مسئول نگاهبانی شاهنشاه و خاندان او بودند. همینطور اسکندر فاتح ایران نتوانست از طریق جنگ طبرستان را تسخیر کند.طبرستان به علت وضعیت خاص اقلیمی از ایام باستان جایگاه و پایگاه اقوام خانواده های حاکم مختلف بود. نخستین کسی که در نوشته های مورخان به عنوان حاکم شهرستان طبرستان از او یاد شده اتو فردات یا فرهاد پارتر است. طبرستان به علت نزدیکی با سرزمین و دولت پارت تا انقراض اشکانیان عملاً زیر استیلای دولت اشکانی قرار داشت.
واژه مازندران که از نظر جغرافیایی بخش بزرگی از طبرستان بوده است ، در حوالی سده هفتم هـ . ق .جانشین نام طبرستان شد. سلسله های مشهوری که سرزمین مازندران را در اختیار داشتند، آل قارن ۵۰ سال قبل از هجرت تا ۲۲۴ هـ .ق ، شامل سلسله گاوباره ، پادوسپانان ، باونداسپهبدان ، آل وشمگیر یا آل زیار ، اسپهبدان باوند مهمترین آنها بوده اند. طاهریان ، صفاریان ، سامانیان ،غزنویان ، تیموریان ، صفویان و سلسله قاجار نیز این منطقه را به عنوان ایالتی از ایران  در اختیار داشتند . تاریخ نویسان ، یکی از افتخارات مهم مازندران را پذیرش مذهب شیعه بدون قدرت شمشیر می دانند. سادات حسنی و حسینی از راه تبلیغ دین و مذاهب تشیع توانستند در بین طبقات مردم این سامان نفوذ و حاکمیت داشته باشند

که مهمترین آنها حسن بن زید(داعی کبیر) ، ناصر کبیر (ناصر الحق) و میر قوام الدین مرعشی (میربزرگ) در آمل و سادات مرتضایی افراد شاخص آنها می باشند. در قرن دوم هجری نیز نمایندگان خلفای اسلامی در این منطقه حکمروایی می کردند .