چرا به آمازون جهنم سبز میگویند؟
جنگل آمازون با داشتن عجیبترین موجودات زنده و گیاهان خارقالعاده برای عاشقان سفر مقصدی رویایی است. اما با وجود آنهمه زیبایی،با آمار بالای کشتهشدگان و گمشدگانش به «جهنم سبز» معروف شده است. از آنجایی که حدود 60 درصد از جنگلهای آمازون در قسمت شمالی کشور برزیل است، به همین خاطر کسانی که میخواهند برای اولینبار آمازون را ببینند به این کشور میروند. جنگلهای آمازون حدود 5.5 کیلومتر مربع وسعت دارد و به همین خاطر به جز برزیل، کلمبیا، پرو، ونزوئلا، اکوادور، بولیوی، گویان، سورینام و گویان فرانسه را هم شامل میشود. آمازون را به عنوان «شُش زمین»میشناسند و در حقیقت منبع اصلی هوایی که تنفس میکنیم و همینطور منابع آبی کرهی زمین به این جنگل بستگی دارد. در آمازون تقریبا هر روز باران میبارد و هوایی گرم و مرطوب ارمغان این همه باران است. در آمازون میتوانید از نزدیک با طوطیهای رنگارنگ این منطقه عکسی بگیرید. لوژهای جنگلی با معماری سازگار با محیط اطرافشان یکی از بهترین جاهایی هستند که میتوان در آنها اقامت کرد و از نزدیک با دنیای آمازون آشنا شد.
آمازون و زنان قبیله
تا به حال به این فکر کردید که آمازون به چه معناست؟ "فرانچسکو اورِلانا" اولین اروپایی بود که به منطقهی آمازون رفت. آن موقع قبیلهی «تاپویا» در آن منطقه زندگی میکردند و برای فرانچسکو جالب بود که زنان قبیله دوشادوش مردانشان میجنگیدند. او به یاد افسانهای یونانی افتاد. در اساطیر یونانی زنان کمانداری به اسم «amasoz» با بریدن سینهی راستشان معتقد بودند که این کار تیراندازی با کمان را برایشان راحت میکند. به خاطر همین فرانچسکو اسم این منطقه را آمازون گذاشت. نامی که هنوز هم استفاده میشود.
مدتی قبل یک گروه باستانشناس که با هلیکوپتر بر فراز منطقهی آمازون به دنبال شناسایی بومیان این منطقه بود با صحنهی عجیبی روبرو شد. آنها توانستند یک قبیلهی کاملا بدوی را پیدا کنند اما شیوهی خوشآمدگویی این قبیله چیزی نبود که انتظارش را داشتند. مردان قبیله به هیچوجه با شی پرندهای مثل هلیکوپتر برخورد نداشتند و با پرتاب نیزه و تیر سعی کردند دشمن را از خودشان بترسانند.
امروزه کمپانی «گوگل» طرح جدیدی برای حفظ میراث بومیان منطقه پیشنهاد داده است. افراد میتوانند با استفاده از عکسهای هوایی «Google Earth» بدون رفتن به این مناطق، از آنها دیدن کنند.
رقیب رود نیل
رودخانهی آمازون نزدیک 7 هزارکیلومتر طول دارد و در لیست طولانیترین رودخانهی دنیا با «رود نیل» در رقابت است. از طرف دیگر پرآبترین رود دنیاست. فرض کنید که آب هشت رودخانهی دنیا را در یک جا جمع کنید، آنوقت است که به اندازهی آب رودخانهی آمازون میشود. عمرشحدود 11 میلیون سال است و موجودات متنوعی در اکوسیستمی که بهوجود آورده زندگی میکنند. یکی از ماهیهای بزرگ و البته ترسناک رود آمازون «آراپایما» است که زبانش استخوانی و بدنی براق دارد. هر موجودی را در عرض دو ثانیه میتواند نابود کند. به خاطر همین بسیاری از موجودات آبی و حتی زمینی آمازون از این ماهی میترسند.
به جز طولانی بودن این رود، دهانهاش به قدری عریض است که حتی کشتیها هم قادرند که از آن عبور کنند. دلفین صورتی یا «بوتو» یکی دیگر از آن موجودات جالبی است که خانهاش رود آمازون است و با پوست صورتی رنگش نمونهی نادری در بین گونهی دلفینهاست. بوتو میتواند تا حدود 15 دقیقه روی آب بماند و چون جثهاش از دلفینهای خاکستری کوچکتر است بنابراین به راحتی میتواند در رودخانه زندگی کند. شهاب چراغی یکی از عاشقان سفر در سفری که به برزیل داشت دربارهی این موجودات دوست داشتنی میگوید:« واقعا در دنیا حسی بهتر از لمس کردن دلفین و ارتباط گرفتن باهاشون نیست».
«آناکوندای سبز» هم یکی دیگر موجودات خطرناک رودخانهی آمازون است. ماری با 9 متر طول که جزو بزرگترین مارهای جهان است. البته بعضی وقتها به خاطر جثهی بزرگش ممکن است که در مسیرها دچار مشکل شود. البته آناکوندا سمی نیست اما با پیچیدن به دور قربانی خفهاش میکند و بعضی وقتها هم با کشیدن طعمه به داخل آب باعث مرگش میشود.
به جز آناکوندای سبز، پیرانا هم یکی دیگر از آن ماهیهایی است که با تغذیه از بدن جانوران مرده در آب رودخانه روزگارش را سپری میکند. البته این تصور عمومی دربارهی این ماهی وجود دارد که میتواند آدم هم بخورد اما با وجود فک قوی که دارد نمیتواند انسان را به طور کامل ببلعد.
خانهای برای دو و نیم میلیون حشره
آمازون را میتوان خانهی بسیاری از گونههای گیاهی و جانوری دانست. چهل هزار گونهی گیاهی، نزدیک هزار و پانصد نوع پرنده و بیش از دو هزار گونه از انواع ماهی و آبزیان در آمازون وجود دارند. البته اینها بخش کوچکی از شگفتیهای این جنگل پهناور است. مثلا میدانستید که اگر در آمازون باران ببارد حدود ده دقیقه طول میکشد تا زمین خیس شود. آن هم به خاطر بلندی درختها و پوشش گیاهی این منطقه است. یکی دیگر از شگفتیهای این جنگل خدمتی است که به علم پزشکی کرده است. بیشتر داروهایی صنعتی که امروزه در علم پزشکی کاربرد دارد از گیاهان این جنگل گرفته شده و آن هم فقط از یک درصد گیاهان موجود این جنگل در ساخت واکسنها و داروها استفاده شده. تصورش را بکنید اگر قرار باشد از همهی آن چهل هزار گونهی گیاهی که در آمازون رشد میکنند، استفاده کنیم چه اتفاقی میافتد؟!
مهمانی از آمازون بر سر سفرهی ما
تا به حال فکرش را کردهاید گوجهفرنگی که در سالاد و بقیهی غذاهایمان استفاده میکنیم و یا قهوهای که مینوشیم اولینبار از کجا آمده و اصطلاحا خانهشان کجاست؟ آمازون همانجایی است که بیشتر غذاها و خوردنیهایی که امروزه از آنها استفاده میکنیم از آنجا آمده. به جز قهوه و گوجهفرنگی، موز، فلفل سیاه، شکلات، ذرت، آناناس و برنج هم از آمازون آمده. طی دورهای که منطقهی آمریکای جنوبی جز مستعمرات اسپانیا بود بیشتر سبزیجات، میوهها و گیاهان از این منطقه به سایر نقاط جهان صادر شد.حتی گوجهفرنگی به قدری برای بومیان ساکن آمریکای جنوبی اهمیت داشت که حتی معتقد بودند مقدس است و برای تبرک به خدایانشان پیشکش میکردند.
قورباغهی شیشهای
در آمازون حیوانات گوشتخوار و خطرناک مثل «جگوار» و «شیر کوهی» زندگی میکنند که وصفشان را شاید شنیده باشید و یا در فیلمها دیده اید. اما به جز آنها حیوانات عجیب و غریب دیگری هم هست که اصلا فکرش را نمیکردید که وجود داشته باشند. «قورباغهی شیشهای» یکی از عجیبترین حیوانات است که در آمازون دیده میشود. بدن این حیوان به انداره ای نازک است که تمامی ارگان های داخلی بدنش نمایان است. این قورباغه یکی از سمیترین گونههای حیوانی است که در دنیا وجود دارد و سمی که در بدنش است برای کشتن یک انسان بالغ کافی است.
خفاشی که شغلش ماهیگیری است
هرچند که در خانوادهی خفاشها از خونآشام تا گیاهخوارش پیدا میشود اما «خفاش ماهیگیر» یکی از عجیبترین مشاغل این خانواده را دارد. حرفهاش گرفتن ماهیهای سطح آب است و تنها گونهای است که به این صورت خودش را سیر میکند. اما بعضیوقتها که حواسش نباشد و بیش از حد به آب نزدیک شود، بدنش خیس میشود و به داخل آب میافتد. بعد از افتادنش در آب یکی دیگر از موجودات عجیب رود آمازون که همان گربهماهی است به سراغش میرود و اگر خفاش خوششانس نباشد طعمهی گربهماهی میشود.
تهیه و توین : تحریره دالاهو
- ۹۵/۱۰/۱۱