فصل اول: مقدمه و معرفی پژوهش
مقدمه ۳
بیان مسئله ۵
اهمیت و ضرورت پژوهش ۷
هدف های پژوهش ۷
فرضیه های پژوهش ۸
پیش فرض های پژوهش ۸
محدودیت های پزوهش ۸
تعریف واژه ها و اصطلاحات پژوهش ۹
فصل دوم: پیشینه پژوهش
مقدمه ۱۲
مبانی نظری پژوهش ۱۲
فیزیولوژی بسکتبال ۱۲
حداکثر اکسیژن مصرفی ۱۴
اسید لاکتیک در تمرینات بسکتبال ۱۵
میزان درک فشار ۱۶
انباشتگی اسید لاکتیک ۱۶
سرعت دفع اسید لاکتیک ۱۷
کنترل اسید لاکتیک هنگام فعالیت ۱۷
مفهوم خستگی و مفهوم غلظت لاکتات خون بالا ۱۸
مفهوم ضربان قلب بالا ۲۴
مفهوم فشار خون بالا ۲۵
مفهوم دقت ۲۶
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
مقدمه ۳۱
روش پژوهش ۳۱
جامعه آماری پژوهش ۳۱
متغیرهای پژوهش ۳۱
متغیرها مستقل ۳۱
متغیرهای وابسته ۳۲
ابزار و وسایل اندازه گیری مورد استفاده در پژوهش ۳۳
اندازه گیری ویژگی های بدنی ۳۳
نحوه جمع آوری اطلاعات ۳۴
افزایش غلظت لاکتات خون ۳۵
افزایش ضربان قلب ۳۵
افزایش فشار خون ۳۵
روشهای آماری ۳۵
فصل چهارم: تجزیه وتحلیل یافته های پژوهش
مقدمه ۳۸
آمار توصیفی ۳۹
تجزیه و تحلیل داده ها ۳۹
بررسی توصیفی داده ها ۴۱
آمار استنباطی ۴۸
بررسی فرضیه ها ۴۹
آزمون فرضیه ها ۵۱
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری
مقدمه ۵۵
خلاصه پژوهش ۵۵
بحث و نتیجه گیری ۵۷
پیشنهاد برخاسته از پژوهش ۶۰
پیشنهاد های پژوهش ۶۱
منابع ۶۲
فارسی ۶۲
خارجی ۶۳
منابع
فارسی
۱- معینی، ضیاء الدین -رساله دکترا – دانشگاه تربیت معلم تهران-۱۳۷۹٫
۲- سید کاظم، واعظ موسوی و شجاعی، معصومه– یادگیری حرکتی – انتشارات پژوهشکده تربیت بدنی-چاپ سوم ۱۳۸۶٫
۳- مک آردل وکچ، کچ – انرژی و تغذیه – انتشارات سمت- ترجمه دکتر اصغر خالدان –چاپ پنجم -۱۳۸۴٫
۴- ویلمور و کاستیل– فیزیولوژی ورزش و فعالیت بدنی – ترجمه دکتر ضیاء معینی و همکاران – انتشارات مبتکران- ۱۳۸۲٫
۵- گائینی عباسعلی – راهبردهای تغذیه ای در فعالیت ورزشی و کنترول وزن – انتشارات پژوهشکده تربیت بدنی- ۱۳۸۳٫
۶- آقاعلی نژاد – حمید و همکاران– مفاهیم اساسی در آمادگی بی هوازی – انتشارات کمیته ملی المپیک- ۱۳۸۳٫
۷- آرتور ولتمن– پاسخ غلظت لاکتات خون به فعالیت ورزشی – ترجمه دکتر عباسعلی گائینی – انتشارات پژوهشکده تربیت بدنی- ۱۳۸۳٫
۸- فاکس و ماتیوس – فیزیولوژی ورزشی – ترجمه دکتر اصغر خالدان – انتشارات دانشگاه تهران- خرداد -۱۳۸۲٫
۹- ند. ای. بوام گارتز– سنجش و اندازه گیری در تربیت بدنی، جلد دوم – ترجمه دکتر حسین سپاسی- ۱۳۸۱٫
۱۰- رابرت.ا. رابر گر اسکات اّ رابرتس – فیزیولوژی ورزشی (۱) ( انرژی، سازگاریها و عملکرد ورزشی ) ترجمه عباسعلی گائینی، ولی الله دبیدی روشن انتشارات سازمان سمت – تابستان – ۱۳۸۵٫
۱۱- رمضان پور، محمد رضا- اصول صحیح و عملی تمرین –انتشارات آستان ن قدس رضوی – ۱۳۸۵
۱۲- جان هربرگ گرین، (فیزیولوژی بالینی )، مترجم دکتر علی صادقی، چاپ چهاردهم، انتشارات استان سبحان- ۱۳۸۵٫
۱۳- برونر و سودارث – قلب، عروق و خون – مترجم حلیمه امینی، صدیقه عاصمی، و ژاله محمدعلیها-جلد ششم – ویرایش دهم ۲۰۰۴ چاپ پیک فرهنگ.
۱۴- رواسی علی اصغر – (آمادگی جسمانی ) – دفترآموزش های فنی و حرفه ای- ۱۳۷۹٫
خارجی
۱۵- Midhal Ben Abdelkrim , saloua E1 Fazaa , Jalila E1 Ati 2007 ; 41; 69-75. “Time – motion analysis and Physiological data of elite under – ۱۹ – year – old basketball players during competition “ BJSM Online.
16- Alexandre morenira and et all. Article. “The effect of different models of training and competition. load structuration in the acceleration of adalt male high level Basketball Players” efdesportes. Com / Feb 2008.
17- Ali. A. Nov 2007. article. Pubmed.
18- MCInnes et al. “Elite Basketball Players … “ Cis. Squirming. Net. 2007.
19- Asker Jeukender. 2004 – ; 280-88. Sport nuratron and interdiction of energy production and performance. Humankenetics.
20- Wilmor. J. H. and costill , D.L. 1994. P: 391 – ۹۶٫ physiology of sport and exercise human kinetics.
21- Houston , ME. 1983 ; 25 (1) 53 – ۵۸ – Glycogen depletion and lactate responses in free style wrestling J.A.D.
22- Wolinsky. I. H. 1990. 296 – ۸ nutrition ergogenic aids nutrition. exercise and sport.
23- Katz and sahlin – ۱۹۹۰ ; ۲۸٫ Role of oxygen in regulation of glycolysis and lactate production in human skeletal muscle. Exe sport sci.
24- Mark lyons , Yahya al – nakeeb and alan nevil 2006. The impact of moderate and high intensity total body fatigue on passing accuracy in export and novice Basketball players. Journal of sports science and medicine.
25- E.boulel et al.heart rate and blood lactate responses during teakwando treining and competition.2006 Elsevier masson SAS all rights reserved.
26- Konstantaki and et al.j sports sci.1998 apr: 16(3):251-6
27- Rodriguez – alonsom and et al.j sports med 2003 phys Fitness.dec:43(4):432-6.
28- MCinnes at al ; jornal of sports science.The physiological load imposed on basketball players during competition. 1995
29- Kylie A. et al ; The effects of fatigue on decision making and shooting skill Performance in water polo players. Journal of sports sciences, 2006.
مقدمه
در طول تاریخ مدون، همواره انسان تلاش کرده تا برتری خود را بر دیگر همنوعان نشان دهد و تا حدودی بر نیروها و عوامل طبیعی تسلط یابد و برای این منظور از اندیشه، خرد و نیروی بدنی استفاده کرده است. گستره تاریخ دیرینه بشر سرشار از منازعات و تلاش های طاقت فرسایی است که ضامن بقای وی در عرصه زندگی شده است. در گذشته انسان برای دفاع یا تهاجم، به نبردهای تن به تن با دیگران می پرداخت. بعدها که این شیوه در جدال های انسانی منسوخ شد، نبرد تن به تن انسانها، با پیروی از قوانین و مقررات، در قالب ورزشها جای گرفت (۱).
بررسی سطح آمادگی ورزش کاران برای برنامه ریزی و ارتقای کمی و کیفی عملکرد ورزشی ضروری است. آنان همواره به دنبال به کار گیری بهترین شیوه تمرینی هستند که از پشتوانه علمی برخوردار باشد تا بتوانند به نتایج و پیروزی های ارزشمند و چشمگیر دست یابند (۱۴).
از سال ۲۰۰۰ میلادی که تغییرات زیادی در قوانین بسکتبال روی داده است. سرعت بازی نیز افزایش یافته. تغییرات شامل چهار کوآرتر ده دقیقه ای بازی که قبلا در دو نیمه ۲۰ دقیقه ای انجام می شد و تغییر در قانون نگه داری و حفظ توپ در نیمه زمین خودی که از ۱۰ ثانیه به ۸ ثانیه تنزل یافت و همچنین مالکیت توپ تا زمان قبل از پرتاب شوت به حلقه در زمان بازی از ۳۰ ثانیه به ۲۴ ثانیه تنزل یافت، این موارد باعث افزایش سرعت بازی و نهایتا خستگی بیشتر بازیکنان شده است، ضمنا نیازهای مشخص فیزیولوژیکی بسکتبال مدرن ضرورت رویکردی جدید را برای توسعه و پیشرفت در تخصیص برنامه تمرینات بدنی مناسب پیشنهاد می کند (۱۴).
اگر چه در کشور ما نیز گام های مثبتی در زمینه ی بهبود ورزش ها برداشته شده است، اما کافی نیست و باعث عقب ماندن ورزش در کشور ما نسبت به جوامع دیگر شده است. یکی از جنبه های بارز پیشرفت و موفقیت در هر رشته ورزشی، شناخت عوامل موثر در قهرمانی و نیز آگاهی مربیان از ویژگی ها و خصوصیات بدنی و ظرفیت های عملکردی موثر در موفقیت های ورزشی است و عدم آگاهی مربیان از توانایی ها و قابلیت های ورزش کاران موجب شده است که انرژی و زمان هدر رفته،و هزینه های گزاف را به دنبال داشته باشد. امروزه افراد بیشماری از همه ی رده های سنی در انواع فعالیت های ورزشی شرکت می نمایند (۱۴) و به تبع ان نیز تماشاچیان رو به فزونی می باشد. فروش تجهیزات ورزشی در حال پیشرفت است، اطلاع رسانی وقایع و رویداد های ورزشی در سطح جهان گسترش یافته، به گونه ای که در هر گوشه ای ازجهان، به سهولت و راحتی می توان تولیدات را پی گیری کرد.
همچنین، با پیدایش رایانه و استفاده همه جانبه از آن در علوم و صنایع گوناگون، سرعت پیشرفت در آنها به طور سرسام آوری فزونی یافته است. برای بالا بردن کمیت و کیفیت اجرای مهارت های ورزشی به خصوص در قهرمانان باید به قابلیت های جسمانی مورد نیاز آنها و میزان تقویت هر یک توجه خاصی مبذول داشت، چراکه، بهبود هریک از این قابلیت ها به نوبه ی خود اثر مثبتی بر اجرای مهارت های ورزشی خواهد داشت.
اغلب پژوهش ها نشان داده اند که سیستم های انرژی زایی از عوامل مهم و اساسی در توسعه مهارت ورزشی به شمار می رود و اهمیت این عوامل در بسکتبالیست ها به دلیل شرایط کاری آنها بر کسی پوشیده نیست لیکن آنچه نیاز به شناخت و درک بیشتر دارد چگونگی ارتباط این قابلیت ها و عوامل با مشخصات فیزیولوژیکی، ساختاری و نقشی است که هریک از آنها به عهده دارد.
برای ترقی و پیشبرد علوم، پژوهش های علمی-کاربردی ضروری است تربیت بدنی و علوم ورزشی هم از این قاعده مستثنی نیست. با توجه به اهمیت تربیت بدنی و تاثیرات آن در جامعه، توجه بیشتر به پژوهش ضروری به نظر می رسد. فعالیت های علمی با پشتوانه طرح های پژوهشی، حرکتی اساسی بوده و تاثیر بسیار مهمی در جهت تطبیق آن با نیاز واقعی جامعه دارد. بسکتبال از جمله ورزش هایی است که علی رغم پژوهش های متعدد، هنوز مشکلات علمی در آن وجود دارد.
بیان مسئله:
تکامل و تداوم رشته ای مثل بسکتبال در طول تاریخ با ویژگی هایی از جمله، دقت، قدرت و تمرکز جهت اجرای مهارتهای آن و همچنین کم خطر بودن آن نسبت به دیگر رشته های ورزشی موجب جلب و جذب ورزشکاران زیادی به این رشته ورزشی شده است. این جذابیت در طول سالها موجب تکامل این رشته ورزشی شده و به شکل امروزی با قانون های مدون قابل اجرا است. این دیدگاه که می شود از طریق بالا بردن مهارتهای ورزشی این رشته موجب افزایش و نتیجه بازی شد، موجب انگیزه و فکر جدید برای از بین بردن متغیرهای مزاحم این ورزش است. ما می خواهیم در مسابقات (بسکتبال) امتیاز بیشتری بگیریم بنابراین می توانیم از طریق حذف و تعدیل، متغیرهایی مثل خستگی به این نتیجه دلخواه برسیم. غلظت لاکتات خون، ضربان قلب بالا و فشار خون یکی از این متغیرهای مزاحم است که در این پژوهش می خواهیم اثر آن را بر روی یک مهارت بسکتبال مورد ارزیابی قرار دهیم.
بسکتبال ورزش ادامه داری است که نیاز به سرعت، شتاب، حرکات انفجاری نظیر حرکت ارتجاعی (ریباند از حلقه)، دریبل و شوت پرشی، بلاک کردن، شوت، توقف های ناگهانی، سرعت بالا، حرکاتی منفجرانه و مکرر دارد (۲۶).
هنگامی که بحث بسکتبال به میان می آید. موضوع شاخص خستگی (غلظت لاکتات خون) که یکی از عوامل کاهش عملکرد بسکتبالیست ها است مطرح می شود. همیشه بازیکنان سعی می کنند که با کمترین صرف انرژی و با حداکثر دقت مطلوب به کارآیی خود کمک کنند. این دقت موجب افزایش امتیازات نهایی بازیکنان و همچنین امتیازات تیمی می گردد. در حال حاضر با تغییر قوانین بسکتبال از دو نیمه بازی در وقت فعال به چهار کواتر وقت بازی، هم باعث افزایش سرعت بازیکنان شده و هم موجب توجه به عملکرد استقامتی است که آن نیز توجه به تاخیر انداختن خستگی شده است.
در تمرینات غیر اصولی و کاهش آب بدن که باعث کاهش رشد جسمانی، کاهش حجم پلاسما، کاهش برون ده قلبی، از دست دادن الکترولیتها دیده می شود و علاوه بر این تعادل جسمی بسکتبالیست ها را مختل می کند و درصد دقت در مهارتهایی مثل شوت، پاس،دریبل را کاهش دهد (۶). از طرف دیگر آماده سازی ورزشکار برای حرکاتی که نیاز به دقت و کنترل حرکتی دارد به عواملی مانند آماده سازی، سازگاری محرک – پاسخ بستگی دارد.
مربیان بسکتبال آزمایشات مهارت را برای ارزیابی سطح مهارت بازیکنان نشان وهمچنین برای پیش گویی موفقیت های آینده بکار می برند. پیش بینی سطح اسیدلاکتیک و بعبارتی غلظت لاکتات خون می تواند به سطح و مقدار خستگی عضلانی حاصل از کار سخت تمرین و اجراهای متوالی و تکراری حرکات بسکتبال مثل رفت و برگشت های سریع، اجرای شوت جفت، پاسها، ریباندهای تخته حلقه و غیره را تعیین کند.
این سطح از خستگی عضلانی که نتیجه تجمع لاکتات است ممکن است باعث عملکرد ضعیف در دقت مهارتها شود. مهارتهایی مثل پاس، شوت، پرتاب آزاد در جریان بازی بشود. بیشتر امتیازات حاصل از این بازی (بسکتبال) در شرایط حساس و دقایق پایانی کوآرترها بدست می آید. این امتیازات، فوق العاده حساس بوده و نتیجه بازی را که نتیجه ماهها و سالها تمرین و مهارت در این رشته است، تعیین می کند. اهمیت و ضرورت تعیین سطح اسیدلاکتیک بدن که نوعی خستگی جسمانی است می تواند تناسب موجود در تمرینات را توجیه کند. این تناسب یعنی درصد زمان تمرین که برای اجرای مهارتهای مختلف بسکتبال می تواند برنامه ریزی شود.
از خصیصه های مختلف ورزشی بسکتبال سرعت است که می تواند دقت را تحت شعاع قرار دهد و از متغیرهای مزاحم مهم اجرای حرکات سرعتی، تجمع اسیدلاکتیک در بدن می باشد، لذا با وجود خستگی ناشی از اسیدلاکتیک اجرای بهینه پرتاب آزاد بسکتبال که نیاز به دقت دارد نیز تحت الشعاع آن قرار می گیرد.
ضرورت و اهمیت پژوهش
پژوهش های کمی، در رابطه با خستگی بسکتبالیست ها و دقت و کنترل حرکتی آنها انجام شده است و لذا به جهت اهمیت و ضرورت پژوهش در این زمینه می بایست عوامل و متغییر های دخالت کننده در اینجا تا حد ممکن مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اینکه بسکتبال رشته ای است پر تحرک، سریع و انتزاعی و با قابلیت های حرکتی و مهارتی ورزشکار در تقابل است و در عملکرد آنها اثر دارد می بایست عوامل آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد همانطور که می بینیم در بخش های مرتبط با استراتژی بازی آن، مثل تاکتیک های حمله و دفاع تحقیقات زیادی صورت گرفته و کتاب های زیادی نوشته شده است.
نوع تمرینات بسکتبال و روش های مختلف تمرینی (۶) از جمله سرعت، شتاب، چابکی، انعطاف پذیری می بایست به بهترین شکل ممکن تقویت شود. البته عواملی مثل دقت، هماهنگی، ریتم، تعادل نیز مورد توجه و ضروری است. تغییرات پی در پی در قوانین بسکتبال موجب سرعت بیشتر این بازی شده است که انگیزه ی لازم را برای به اجرا در آوردن روش های علمی مختلف برای کسب پیروزی در آن به وجود
می آورند. از آنجائیکه آمادگی جسمانی در بسکتبالیست ها از اهمیت زیادی برخوردار است، باید افزایش توانایی های بدن به بهترین شکل در تمرینات مورد توجه قرار گیرد. جذابیت های این رشته ورزشی حتی در سطح جهانی موجب شده که آموزش تکنیک ها و تاکتیکها، حتی از سنین کودکی آغاز شود. نمونه بارز آن مینی بسکتبال در سطوح پیش دبستانی و دبستانی است.
کاربرد نتایج پژوهش
برای مسابقات آموزش و پرورش در سطوح قهرمانی و دانش آموزی، برای مربیان و معلمان و اعضای فدراسیون بسکتبال و کمیته های مرتبط ضرورت و کاربرد دارد.
هدف های پژوهش
هدف کلی
هدف کلی این پژوهش: بررسی تاثیر برخی از عوامل فیزیولوژیک بر دقت پرتاب آزاد در بسکتبالیست های منتخب استان مازندران با سابقه تمرینی متوسط ۷ سال می باشد.
اهداف اختصاصی
۱- بررسی تاثیر افزایش غلظت لاکتات خون بر دقت پرتاب آزاد بسکتبال
۲- بررسی تاثیر افزایش ضربان قلب بر دقت پرتاب آزاد بسکتبال
۳- بررسی تاثیر افزایش فشارخون بر دقت پرتاب آزاد بسکتبال
فرضیه های پژوهش
۱- افزایش غلظت لاکتات خون پس از تمرین شدید، اثری بر دقت پرتاب آزاد بسکتبال ندارد.
۲- افزایش ضربان قلب بالا پس از تمرین شدید، اثری بر دقت پرتاب آزاد بسکتبال ندارد.
۳- افزایش فشار خون بالا پس از تمرین شدید، اثری بر دقت پرتاب آزاد بسکتبال ندارد.
متغیر های قابل کنترل
۱- دمای سالن مورد آزمایش.
۲- رطوبت نسبی سالن.
۳- نور کافی در سالن.
۴- سابقه ورزشی.
۵- محدوده جغرافیایی آزمودنی ها.
پیش فرض های پژوهش
۱- آزمودنی ها از سلامت کامل برخوردار بودند و هیچ گونه بیماری نداشته اند.
۲- آزمودنی ها در اجرای آزمون ها نهایت سعی و تلاش خود را بکار بردند.
۳- آزمودنی ها تلاش یکسانی را در هر دو مرحله ی پیش آزمون و پس آزمون داشته اند.
۴- آزمودنی ها توصیه های تغذیه ای ودارویی پژوهشگر را اجرا نمودند.
محدودیت های پژوهش
۱- موضوع در سطح منطقه ای مورد بررسی قرار گرفته است.
۲– عدم کنترل شرایط روحی- روانی مناسب برای بسکتبالیست ها.
۳ – عدم کنترل مصرف دارو و تغذیه علی رغم توصیه های مکرر پژوهشگر.
تعریف واژه ها و اصطلاحات پژوهش
۱- پرتاب آزاد در بسکتبال: در مواقعی از شرایط بازی بسکتبال که بر روی مهاجم خطای عمدی و یا سهوی صورت می گیرد در منطقه ذوزنقه جریمه ای برای تیم گذاشته می شود که به آن پرتاب آزاد گفته می شود.
۲- غلظت لاکتات خون: به آستانه ای از تحمل بدن در شرایط و کار سخت بدنی گفته می شود که مقدار آن در بافت بدن و سپس در جریان خون به مقدار بالایی در حدود ۸ میلی مول/لیتر برسد که به آن خستگی ناشی از مقدار غلظت لاکتات خون گویند(۸).
۳- فشار خون بالا: فشار خون،فشاری است که به دیواره عروق وارد می کند.معمولااین واژه به فشار خون سرخرگی اشاره دارد.فشارخون بوسیله دومقدار،یعنی فشارخون سیستولی و دیاستولی بیان می شودکه عدد بزرگتر فشارخون سیستولی است این فشار،نشانه بالاترین فشار سرخرگی است که برابربا سیستول بطنی قلب است(۱۰).
۴- ضربان قلب بالا: درشرایط سخت بازی بسکتبال مثل رفت وبرگشت های سریع برای حمله وضد حمله، یا برگشت های بعد ازحمله، درشرایط دفاع، یادفاع پرس بسکتبال، بازیکنان به شدت فعالیت جسمی دارندکه می تواند باعث افزایش شدید ضربان قلب گردد.این افزایش شدیدضربان قلب با بوجود آمدن موقعیتی مثل پنالتی، می تواند روی دقت پرتاپ توپ بسمت حلقه اثر گذار باشد.
۵- اسید لاکتیک:
- یک ترکیب شیمیایی سه کربنه است که در اثر فرآیند گلیکولیز بی هوازی تولید می گردد (۲۷).
- آستانه بی هوازی فردی بالاترین حجم اکسیژن مصرفی است که میتواند طی یک دوره زمانی بدون آن که افزایش انباشتگی غلظت لاکتات خون ادامه یابد حفظ شود (۸).
۶- سیتولیزوزومی: خودخواری سلول وتجزیه آن.
۷- ریباند: باز پس گرفتن توپ از سبد بسکتبال را گویند.
۸- کوارتر: بسکتبال ۴۰ دقیقه است که به چهار وقت ده دقیقه ای تقسیم می شود هر ده دقیقه را یک کوارتر می نامند.
۹- گارد: رهبر یا لیدر تیم که بازی گردان در بسکتبال است.
۱۰- فوروارد: کسی که در پست جلو بازی می کند و حمله کننده تیم محسوب می شود.
۱۱- سنتر:کسی که در منطقه Zone (زوزنقه) بسکتبال بازی می کند.
۱۲- EPI: شاخص آمادگی غیرهوازی تست پله هاروارد
۱۳- vo2max: حداکثر اکسیژن مصرفی در دقیقه در کیلوگرم عضله
۱۴- vo2peak: اوج اکسیژن مصرفی در دقیقه در کیلوگرم عضله
مقدمه
این فصل شامل مبانی نظری و پیشینه پژوهش می باشد که در آن مواردی چون فیزیولوژی بسکتبال، اسیدلاکتیک، ضربان قلب بالا، دقت و کنترل بحث می شود و در ادامه به پژوهشهای قبلی انجام شده داخلی و خارجی در رابطه با اثرات غلظت لاکتات خون پرداخته می شود. آن چیزی که بیشتر جلب توجه می کند نبود پژوهشهای داخلی در رابطه با اثر غلظت لاکتات خون و ضربان قلب و فشار خون بالا بر روی دقت پرتاب آزاد است که نیاز بیشتر به پژوهش در مورد آن ضروری است. از آن مهم تر نیز نبود پژوهش یا کمبود آن در منابع خارجی است که فقط در رابطه با پاس بسکتبال و آنهم در ارتباط با خستگی ناشی از شرایط بازی، در پاس بسکتبال است. ضرورت و اهمیت پژوهش در زمینه بسکتبال نیز اهمیت خاص دارد چراکه یکی از بازیهای پر طرفدار ومهیج در دنیا است و نتایج آن نیز به همان نسبت اهمیت دارد، حال اگر بازی به شرایط بحرانی در دقایق پایانی برسد و نتیجه دو تیم به پرتاب آزاد منتهی شود،پرتاب گل موفق ویا ناموفق بازیکنان سرنوشت ساز خواهد بود،بدین لحاظ مهم است که مربیان و تمرین دهندگان مطلع باشند که تمرین پرتاب آزاد در شرایط سخت بدنی چقدر میتواند در نتیجه بازی موثر باشد از این طریق مربی
می تواند استراتژی بازی را تعیین کند.
مبانی نظری تحقیق
فیزیولوژی بسکتبال
بسکتبال از جمله ورزش‌هایی که به هر سه روش انرژی دستگاه، (ATP-PC)، دستگاه گلیکولیتیک، دستگاه هوازی وابسته است و نیاز به انرژی پس از مسابقه به حداکثر میرسد. لازمه دقت و تمرکز بسکتبالیست تأمین سوخت مورد نیاز در عضله‌ی درگیر بنا به نوع حرکت ویژه در طول مسابقه است. تفوق دستگاههای فیزیولوژیک در بسکتبال پیچیده است زیرا، مسابقه ممکن است در چهار کوآرتر ۱۰ دقیقه‌ای طول بکشد. و یا حتی به وقت اضافه کشیده شود چون در بسکتبال مساوی وجود ندارد. میانگین هزینه انرژی بسکتبال در یک دقیقه ۱۱ کیلوکالری است و این مقدار در بین ورزشها دارای هزینه انرژی بالایی است.
بررسی انجام شده نشان میدهد که هزینه انرژی مصرفی ممکن است به ۶۶۰ کیلوکالری در ساعت برسد. (۸) دفع انرژی روزانه در هر کیلوگرم وزن بدن ۹۳/۶۷ کالری با وزن متوسط ۷۵ کیلوگرم و مقدار خالص انرژی مصرفی مورد نیاز روزانه برپایه انرژی ضروری محاسبه شده، ۵۱۰۰ کیلوکالری ومقدار انرژی فیزیولوژیکی روزانه با ۱۰ درصد انرژی اضافی ۵۶۱۰ کیلوکالری میباشد(۸).
ماده اصلی تأمین کننده انرژی مورد نیاز بدن بسکتبالیست مولکول ATP است که می‌بایست از مواد غذایی کربوهیدرات، پروتئین و چربی موجود در بدن تأمین گردد. به بیان دیگر دستگاههای تأمین انرژی هوازی و بی‌هوازی هستند که ATP مورد نیاز بدن را از متابولیسم این سه ماده اصلی غذایی تأمین می‌کنند.
دستگاه بی هوازی خود به دو دستگاه فسفاژن (ATP-PC) و اسید لاکتیک تقسیم می‌شود. در حالت عادی مقدار محدودی از مولکول ATP و کراتین فسفات در سلولهای عضلانی وجود دارند که برای تولید انرژی زیاد و ناگهانی، نیازی به صرف وقت و طی مراحل متابولیسم ندارند. با ادامه یافتن فعالیت شدید ورزشی با زمان بیش از ۱۰-۲۰ ثانیه دستگاه بی هوازی اسید لاکتیک شروع به کار میکند. در این دستگاه طی چند سری فعالیتهای، بیوشیمیایی پیچیده مولکولهای گلوکز شکسته و تولید ATP می‌کنند. در این دستگاه به علت عدم وجود اکسیژن کافی، مولکولهای کربوهیدرات به طور ناقص می‌سوزند و حاصل این فرآیند علاوه بر تولید انرژی، مقادیری اسید لاکتیک نیز خواهد بود. نکته حائز اهمیت این است که در این دستگاه فقط مولکولهای کربوهیدرات قابل استفاده هستند. هرچه فعالیت بیشتر باشد، کربوهیدرات اهمیت بیشتری پیدا میکند. مواد قندی در بدن تبدیل به مولکول های گلیکوژن شده و در سلولهای عضلات و کبد ذخیره می‌شوند. بسکتبالیست که در آستانه مسابقات قرار دارند نباید ذخایر گلیکوژنی بدن خود را کاهش دهند. این باعث افت بدن و خستگی زود هنگام و کاهش دقت آنها می‌شود. به دنبال شروع فعالیت دستگاه اسیدلاکتیک این ماده در سلولهای عضلانی ترشح و سپس در جریان خود دیده می‌شود از طرفی دستگاههای کنترل و تصفیه بدن شروع به دفع این ماده اسیدی از خون می‌کنند. در ادامه فعالیت سنگین تجمع اسید لاکتیک در عضلات و خون به تدریج افزایش یافته به مراتب بیشتر از میزان دفع آن می‌شود که ادامه این روند به شدت به محیط سلولهای عضلانی و جریان خون را که در حالت عادی کمی قلیایی هستند به سمت اسیدی شدن هدایت میکند(۳).
شدت ورزش تعیین میکند که کدام سوخت به منظور فراهم آوردن انرژی برای در عضله حال فعالیت استفاده میگردد. زمانی که شدت تمرین بالا میرود بدن بیشتر به گلیکوژن عضله و گلوکز پلاسما متکی می‌شود میزان کربوهیدرات مصرف شده در طول تمرین به وضعیت مشخص بستگی دارد. ورزشکاران حرفه‌ای بدلیل تراکم میتوکندری‌های گسترش یافته و تراکم بالای آنزیم اکسیداسیونی نسبت به افراد غیر ورزشکار چربی بیشتری می‌سوزانند و انتقال اسیدهای چرب به میتوکندری ممکن است تقویت گردد. ورزشکاران حرفه‌ای در تمرین سنگین دارای مقدار کمتری از کاتکولامین‌های درحال گردش می‌باشند. این سازش پذیری به همراه تراکم مویرگی و افزایش در تری گلیسرید بین ماهیچه‌ای، انتقال اکسیژن را تقویت می‌کنند (۴).
همة فعالیتهای سرعتی که بین ۱ تا ۲ دقیقه به طور می‌انجامد، نیاز زیادی به دستگاه گلیکولیتیک دارند و سطح اسید لاکتیک عضله میتواند از یک میلی مول در هرکیلوگرم عضله در حال استراحت، به بیش از ۲۵ میلی مول در هر کیلوگرم عضله برسد. اسیدی شدن تارهای عضلانی و در پی آن اختلال در عملکرد آنزیم‌های گلیکولیتیک از تجزیه بیشتر گلیکوژن جلوگیری میکند. علاوه بر این، حضور اسید ظرفیت پیوند کلسیمی تارهای عضلانی را کاهش میدهد و از انقباض عضلانی جلوگیری میکند. میزان انرژی مصرفی یک تار عضلانی در جریان ورزش میتواند ۲۰۰ برابر بیشتر از حالت استراحت باشد. بنابراین دستگاههای ATP-PCR و گلیکولیتیک نمی‌توانند به تنهایی همه انرژی مورد نیاز بدن را فراهم سازند. بدون وجود دستگاه انرژی دیگری، ظرفیت ورزشی انسان ممکن است تنها به چند دقیقه محدود شود(۱۰).
تولید هوازی ATP در درون اندامکهای سلولی ویژه‌ای بنام میتوکندری صورت می‌گیرد. در عضلات میتوکندری‌ها نزدیک تارچه‌های عضلانی هستند و در سرتاسر سارکوپلاسم پراکنده می‌باشند. در جریان بازی بسکتبال که گاهی به ۶۰ دقیقه فعال می‌کشد و بعلاوه به فعالیتهای مابین کوآرترهای بازی برای تولید مداوم نیرو بدن نیاز دسترسی یکنواخت به انرژی است. بر خلاف تولید ATP به روش بی‌هوازی، دستگاه هوازی انرژی بسیار زیادی تولید میکند، بنابراین در فعالیتهای طولانی، متابولیسم هوازی روش اصلی تولید انرژی است. این دستگاه، به توانایی بدن برای تحویل اکسیژن به عضلات فعال بستگی دارد(۱۰).
حداکثر اکسیژن مصرفی
شاخصی که معمولاً برای آمادگی جسمانی ورزشکاران به کار میرود حداکثر اکسیژن مصرفی Vo2 Max. مصرف اکسیژن Vo2 برابر است با حاصل ضرب تفاوت بازده قلبی و اختلاف اکسیژن خون سرخرگی و سیاهرگی است. از این رو بازتاب متغیرهای فیزیولوژیک، مرکزی و محیطی است. اندازه‌های حجم ضربه‌ای و تفاوت اکسیژن خون سرخرگی و سیاهرگی بسیار تهاجمی بوده و از لحاظ اخلاقی توجیه آن برای تعیین حداکثر Vo2 امر مشکلی میباشد. اما مصرف اکسیژن و متغیرهای مربوط می‌توانند از طریق گرماسنجی مستقیم مواد غذایی تعیین شوند. این عامل شامل اندازه‌گیری تهویه ریوی،مقایسه‌ی دی اکسید کربن بازدم شده و غلظت‌های اکسیژن میباشد. در طول آزمایش افزایشmax Vo2 اساساً دارای رابطه خطی با افزایش بازده انرژی میباشد، از این رو با نشان دادن این امر که Vo2max بدست آمده، سرانجام به یک نقطه‌ای میرسد که در آن علیرغم افزایش بازده انرژی، مصرف اکسیژن افزایش پیدا نمی‌کند، در این صورت اکسیژن مصرفی ممکن است کاهش پیدا کند.max Vo2 یک مشخصه ثابت در فرد میباشد در نتیجه انواع فشارهای فیزیکی اعم از کاهش خون، جذب آب متوسط تا شدید (۵۰۰ میلی لیتر)، دمای بسیار زیاد، تب گرمازا و گرسنگی شدید تنها ۲ تا ۳ درصد کاهش و یا تحت تأثیر آنها قرار نمی‌گیرد. اما این فشارها بر روی ضربان قلب و حجم ضربه‌ای اثر می‌گذارد (۹).
علاوه بر Vo2max، ویژگیهای اختصاصی میوکارد نیز، یک عامل مهم و تعیین کننده جهت شرکت در ورزشها میباشد، تحقیقات نشان میدهند که ضخامت دیواره بطن چپ بسکتبالیست‌ها در مقایسه با غیر ورزشکاران یا ورزشکارات استقامتی بیشتر میباشد، که این ناشی از فعالیتهای قدرتی آنها در مواجهه با شرایط بازی است.
اسیدلاکتیک درتمرینات بسکتبال
دانلود ترجمه مقاله انگلیسی 
